دستگاه مانیتورینگ اعصاب در حین اعمال جراحی مغزو نخاع (IOM = Intra Opraitive Monitoring )
نورو مانیتورینگ حین عمل جراحی چیست؟
نورو مـانیتورینگ حین عمـل جراحی Intraoperative NeuroMonitoring (IONM) استفاده از مجموعه روشهای الکتروفیزیولوژی بالینی است که برای ثبت پتانسیل های مختلف الکتروفیزیولوژیک از بیمار در حین جراحی بر روی مغز، نخاع و اعصاب محیطی طراحی شده است. مانیتورینگ الکتروفیزیولوژیک حین عمل، اطلاعاتی در رابطه با سیستم عصبی بیمار بیهوش، که نمیتوان وی را معاینه عصبی کرد، به جراح و تیم بیهوشی میدهد.
از جمله روشهای مورد استفاده در نورو مانیتورینگ میتوان از: ثبت خارج سلولی ,LFP ،SSEP ،MEP،EEG ، EMG، VEP و ABR(پاسخ شنوایی برانگیخته ساقه مغز) نام برد. برای یک جراحی مشخص، مجموعه ای از روشهای نامبرده شده برنامه ریزی و اجرا میشوند. انتخاب روش به این بستگی دارد که کدام بخش از ساختار مغز و نخاع در معرض خطر قرار دارد. تکنیک های نورو مـانیتورینگ به طور معناداری نرخ آسیب بعد از عمل را بدون به وجود آوردن خطرات اضافه کاهش میدهند و در نتیجه هزینه های مراقبت های بهداشتی کاهش می یابد. بیمارانی که تحت عمل جراحی سیستم عصبی قرار میگیرند یا در خطر از دست رفتن یکپارچگی فیزیولوژیک یا آناتومیک سیستم عصبی قرار دارند، از نورومانیتورینگ سود میبرند.
برای رسیدن به این اهداف، یک عصب شناس آموزش دیده سیستم کامپیوتری را از طریق الکترودهای ثبت و تحریک به بیمار وصل میکند. سیگنالهای گرفته شده از بیمار حین عمل جراحی توسط عصب شناس و با همکاری تیم جراحی و بیهوشی تفسیر می شوند.
نرم افزاری که روی سیستم کامپیوتری اجرا میشود دو کار انجام میدهد:
1- فعال سازی انتخابی الکترودهای تحریکی با زمان مناسب
2- پردازش و نمایش سیگنال های الکتروفیزیولوژیک که توسط الکترودهای ثبت دریافت می شوند.
بنابراین نوروفیزیولوژیست میتواند سیگنال های الکتروفیزیولوژی را در زمان واقعی در ناحیه عمل و در طول مدت جراحی مشاهده و مستند سازی کند. این سیگنال ها با توجه به عوامل مختلفی مانند: عمق و نوع داروهای بیهوشی، دمای بافت، مرحله جراحی و تنش بافت تغییر میکنند. بنابراین افتراق بین سیگنال ها در نتیجه این عوامل نیاز به همکاری نزدیک بین جراح، بیهوشی و نوروفیزیولوژیست دارد.
اهداف نورومانیتورینگ:
اغلب نورومانیتورینگ توسط جراحان ستون فقرات استفاده میشود اما در جراحی های مغز ، عروق، ارتوپدی و جراحان اورولوژی از نورو مانیتورینگ استفاده می کنند.
از شایعترین کاربردهای نورومانیتورینگ میتوان در جراحی ستون فقرات، برخی جراحی های مغز، اندآرترکتومی کاروتید، انوریسم آئورت، جراحی های گوش و حلق و بینی مانند نوروم اکوستیک (acoustic neuroma, vestibular schwanoma) ، پاروتیدکتومی و جراحی های عصب نام برد.
هدف نورو مانیتورینگ حین عمل جراحی را میتوان بصورت مختصر بصورت زیر بیان کرد :
– تعیین محل ساختارهای عصبی مثل تعیین محل اعصاب جمجمه ای در عمل قائده جمجمه
– برای آزمایش عملکرد این ساختار ها
– برای تشخیص زودهنگام آسیب های عصبی در عمل جراحی، که اجازه اقدامات اصلاحی فوری را می دهد.
انواع تکنیکهای مانیتورینگ:
SSEP (somstosensory evoked potentials) – برای مانیتور عملکرد نخاع استفاده میشود. با تحریک عصب دیستال به جراحی و ثبت از کورتکس یا هر مکان دیگر روسترال (rostral) به محل جراحی یک سیگنال پایه به دست می آید و اگر این سیگنال در حین عمل تغییر معناداری بکند، اقدامات اصلاحی می تواند انجام شود.
– تحریک الکتریکی خارج جمجمه ای , transcranial electric motor evoked potentials (TCeMEP) همچنین برای مانیتورینگ نخاع استفاده می شود. این روش برعکس SSEP است. موتور کورتکس به صورت خارج جمجمه ای تحریک میشود و ثبت از عضلات اندام ها یا از نخاع پایین تر از محل جراحی صورت می گیرد. این روش اجازه مانیتورینگ مستقیم مسیرهای حرکتی در نخاع را می دهد.
– نوار مغزی حین عمل (EEG) برای مانیتورینگ عملکرد کورتکس مغز در عمل های نوروسکولار (عصب عروقی) مانند آنوریسم های مغزی و یا برای تعیین محل حاشیه های تومور در جراحی صرع و برخی تومورهای مغزی استفاده می شود.
– ثبت عضلانی (EMG) برای مانیتورینگ اعصاب جمجمه ای (cranial nerve) در عمل های قائده جمجمه و برای مانیتورینگ ریشه های نخاع در جراحی های نخاع استفاده می شود.
– پتانسیل برانگیخته شنوایی ساقه مغز (ABR) برای مانیتورینگ عصب شنوایی در عمل اکوستیک نوروما و جراحی های ساقه مغز استفاده می شود.
– پتانسیل برانگیخته بینایی (VEP) برای مانیتورینگ سیستم بینایی در عمل تومورهای مغزی بخصوص در ناحیه پشت سری بکار میرود. در این روش یک محرک بینایی به چشم تابانیده می شود و از ناحیه پس سری کورتکس مغز سیگنالهای برانگیخته را ثبت می کنیم.
